Од машина за миење садови до милионер: Како Понци ја измислил познатата пирамида?
Човек вложува пари во проект и со нетрпение чека добивка, но приходите не доаѓаат од успехот на бизнисот, туку од пари на нови учесници. Оваа шема, наречена финансиска пирамида, е позната уште од почетокот на минатиот век. Кој е човекот што стана пионер меѓу измамниците? Ова е приказната за италијанецот Чарлс Понци, основач на најпознатата пирамида.
In This Article:
- Почетоците на Понци: Од сиромашно детство во Италија до работник во Америка
- Првата пирамида: Банкарските измами и затворот
- Кога надежта се претвори во глобална измама?
- Крахот на измамата: Апсење, суд и падот од луксузот до сиромаштија
- Понци инспирира илјадници: Како пирамидата живее преку Мејдоф, МММ и Европскиот клуб на кралеви?
Почетоците на Понци: Од сиромашно детство во Италија до работник во Америка
Чарлс Понци е роден во 1880-тите на северот на Италија, во некогаш богато, но осиромашено семејство. Неговата мајка сакала подобра иднина за синот, му овозможила да студира во Рим, но тој брзо ги трошел парите и не стекнал образование. Сонот за богатство го носи во САД, каде во 1903 година пристигнува во Бостон. Почнува како перач на садови и келнер – од каде бил избркан поради лажење на гости. Но, токму таму го научил англискиот јазик.
Првата пирамида: Банкарските измами и затворот
Во 1907 година Понци работи во Banco Zarossi – банка за италијански емигранти, ветувајќи двојно повисока каматна стапка од другите. Клиентите навистина добивале профит, но само зашто со нив ги исплаќале новите вложувачи – модел познат како „плати на Павле, кради од Петар“. После банкротот на банката, Понци завршува во затвор поради измама со лажен чек.
Кога надежта се претвори во глобална измама?
Во 1919 година Понци промовира брошура за меѓународна трговија, но не успева. Случајно добива писмо од Шпанија со приложен купон — кој давал повеќе марки отколку што чинел. Откривајќи ја разликата во валутниот курс, Понци почнува да собира пари за „инвестирање“ во купони. Им ветува на вложувачите 50% добивка за 45 дена. Но, всушност, профит немало – новите вложувачи ги исплаќале старите. Компанијата пораснала, а Понци живеел раскошно.
Крахот на измамата: Апсење, суд и падот од луксузот до сиромаштија
Кога старите другари побарале дел од профитот, започнал судски процеси и се открило дека компанијата има долгови од 7 милиони долари. Понци бил уапсен, им бил замрзнат имотот, а судот пресудил дека примил 10 милиони долари, но вратил само 8 милиони – разликата исчезнала. Осуден е на 5 години затвор. По излегувањето, продолжил со ситни измами и бил депортиран во Италија. Последните денови ги минал во болница во Рио и умрел имајќи само 75 долари.
Понци инспирира илјадници: Како пирамидата живее преку Мејдоф, МММ и Европскиот клуб на кралеви?
По Понци, пирамидите го окупираат светот. Бернард Мејдоф изведува најголема пирамида во историјата – 65 милијарди долари измамени од 37.000 инвеститори. Во Европа, „Европскиот клуб на кралеви“ собира 1,6 милијарди марки од доверливи граѓани за само две години. А во Русија, Сергеј Мавроди преку МММ измамува милиони вложувачи – акциите со фантастичен раст, но со неминовен крах во 1994 година. Понци шемите продолжуваат и денес, а светот останува буден кон нови форми на стари измами.
