Британија гради мини нуклеарна централа која ќе напојува 3 милиони домови и ветува револуција во енергијата — дали ова е почеток на нуклеарна ера или опасност за иднината?
Првата мини нуклеарна централа во Британија ќе биде изградена во Велс и ќе обезбеди струја за милиони домови во следната деценија. Владата најави дека три „мали модуларни реактори“ (SMR) ќе бидат изградени во новата електрана во Вајлфа, на брегот на Англси во Северен Велс. Реакторите, дизајнирани и изработени од Ролс-Ројс, секој ќе обезбеди доволно енергија за 1 милион домови, или вкупно за 3 милиони, во период од најмалку 60 години.
In This Article:
- Модуларните реактори на Ролс-Ројс ќе бидат на локацијата на поранешната нуклеарна централа Вајлфа
- Што всушност се малите модуларни реактори и зошто се толку важни?
- Контроверзија и критики: Дали SMR се навистина безбедни, ефикасни и зелени?
- SMR се тестираат низ светот, но постојат големи дилеми и во меѓународната заедница
- Мини-централата во Вајлфа ќе донесе 3.000 нови работни места, но некои амбасадори се лути на британскиот избор
- Како навистина функционира нуклеарниот реактор и што се карактеристиките на SMR?
Модуларните реактори на Ролс-Ројс ќе бидат на локацијата на поранешната нуклеарна централа Вајлфа
Вајлфа, местото каде што се наоѓаше старата нуклеарна централа што беше затворена во 2015 година, ќе им обезбеди електрична енергија на мрежата од средината на 2030-тите и ќе стане „мајак“ на новата нуклеарна златна доба, со потенцијал да се прошири до осум реактори. Симон Боуен, претседател на Great British Energy-Nuclear, го нарече овој настан „историски момент за Велика Британија“. „Вајлфа има горда историја на нуклеарна извонредност и сме возбудени што ќе ја надградиме таа основа за да обезбедиме работни места, обука и ниско-јаглеродна енергија за генерациите што доаѓаат“, рече тој.
Што всушност се малите модуларни реактори и зошто се толку важни?
Малите модуларни реактори (SMR) се нуклеарни реактори со капацитет до 300 мегавати по единица, што е околу една третина од капацитетот на традиционалните нуклеарни реактори. Тие се физички многу помали и можат да се произведат фабрички, потоа да се транспортираат и инсталираат на избрана локација, што треба да ги направи побрзи и поевтини за градба од класичните постројки, како што е Хинкли Поинт C. Владата инвестира 2,5 милијарди фунти во проектот во Вајлфа, надевајќи се дека SMR ќе обезбеди побрза транзиција кон нискојаглеродна енергија.
Контроверзија и критики: Дали SMR се навистина безбедни, ефикасни и зелени?
Иако SMR се прикажуваат како иднина на безбедната и чиста енергија, критичарите тврдат дека тие може да бидат прескапи и да не обезбедат економија на обем како големите централи. Нуклеарната енергија се смета за обновлива, но ураниумот што се користи за фисија е не-обновлив и се вади од земјата, што отвора еколошки прашања. SMR веројатно ќе создаваат долготраен нуклеарен отпад – пред сe искористено гориво од ураниум, кое е радиоактивно и опасно уште долго време. Директорот за безбедност на нуклеарната енергија во Union of Concerned Scientists, Ед Лајман, изјави: „Возбудата околу SMR е премногу пренадувана. Тие не се поекономични од големите реактори, не се генерално побезбедни или посигурни и нема да го намалат проблемот со нуклеарниот отпад.“
SMR се тестираат низ светот, но постојат големи дилеми и во меѓународната заедница
Во Кина и Русија веќе се градат вакви реактори, додека во САД компанијата TerraPower има поднесено барање за дозвола за градба на еден ваков реактор (планиран со 345 мегавати, технички над лимитот за SMR). Google поддржува изградба на седум SMR за да ги напојува своите дата центри, кои имаат огромни енергетски потреби. Сепак, Лајман предупредува дека „речиси нема искуство со работа на SMR во светот, па многу е сомнително дека новите дизајни ќе бидат доволно сигурни веднаш од старт.“
Мини-централата во Вајлфа ќе донесе 3.000 нови работни места, но некои амбасадори се лути на британскиот избор
Министерството за енергетска безбедност и нулта емисија (DESNZ) тврди дека проектот ќе отвори до 3.000 работни места во периодот на изградба. Но, плановите предизвикуваат гнев од американскиот амбасадор Ворен Стивенс, кој е „крајно разочаран“ од изборот на малите реактори. Стивенс смета дека било подобро да се инвестира во голема нуклеарна централа и дека фирмата Westinghouse доставила понуда за гигават-станица. „Ако сакате што побрзо да ја почнете изградбата и да се справите со цените на енергијата, постои и друг пат“, изјави амбасадорот.
Како навистина функционира нуклеарниот реактор и што се карактеристиките на SMR?
Нуклеарниот реактор создава енергија преку сечење на атоми од ураниум. Ослободената енергија се користи за да зоврие вода, што потоа генерира пареа и придвижува турбина. Јадрото на реакторот содржи пелети од ураниум, а 1000 мегаватна централа користи околу 75 тони збогатен ураниум. „SMR се различни од денешните конвенционални нуклеарни централи кои се околу 1.000 мегавати и се претежно креирани по нарачка. И новите SMR ќе бидат подложни на екстремни временски услови или други катастрофи како што се сегашните нуклеарни постројки“, заклучува Ед Лајман. Контролни прачки се додаваат или отстрануваат од јадрото за да се регулира реакцијата. Тие се изработуваат од стабилни елементи, како бор, сребро и кадмиум, кои можат да апсорбираат многу неутрони без фисија.
