Албанската влада назначи вештачка интелигенција за министер: Револуција или само ново лице на старите тендерски игри?
Во септември 2025 година, Албанија стана првата држава во светот што официјално назначи вештачка интелигенција – ботот Диела – за министерска функција. Ова историско решение беше претставено како одговор на деценискиот проблем со наместените тендери и партиските договори кои ја измачуваат албанската политичка сцена.
In This Article:
Диела – звучна AI надеж или само анимиран аватар без вистинска моќ
Ботот Диела, развиен во соработка со Microsoft и OpenAI, првично беше само четбот на порталот e-Albania. Подоцна разви и свој глас и изглед, благодарение на актерката Анила Биша која и ја позајми физиономијата. Но нејзината суштина остана едноставна – Диела е интерфејс кој одговара според однапред зададени правила и модели, без вистинска способност за самостојно одлучување.
AI министерството: Поместување на одговорноста, но не и на корупцијата
Иако премиерот Еди Рама вети дека со Диела „јавните набавки ќе бидат 100% ослободени од корупција“, експертите предупредуваат дека клучните одлуки сѐ уште зависат од луѓе кои ги програмираат процесите. Диела претставува европски технолошки стандард, но и алатка под целосна човечка контрола, која само ја анонимизира и замаглува вистинската одговорност.
Може ли AI да ги намести тендерите? Одговорноста останува зад кулисите
Дигиталниот министер изгледа како чекор во иднината, но на дело: ако и понатаму луѓето ги кројат правилата, само изговорите се менуваат. Наместо рачна корупција, сега ќе слушнеме – „така одлучи AI“. Истите луѓе, истите корисници на тендерите, само со нова дигитална заштита. Вистинската власт останува невидлива, а скептиците се прашуваат: кому навистина му служи овој систем?
